Ne yazık ki Coronavirüs (Covid-19) salgını nedeniyle zor zamanlar yaşamaktayız. Görünen o ki zor ve sıkıntılı günler bir süre daha devam edecek.
Mevcut durum itibariyle ekonomik anlamda okyanus ortasında bir fırtınaya tutulduk. Hemen her işletme gemisini limana hasar almadan yanaştırma telaşında. Doğrusu şu ki, bu fırtına ortasında kalan gemidekiler sadece işverenler değiller. Çalışanlar da bu gemide ve geminin limana sağ salim yanaşması için işverene destek olmak zorundalar.
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) geçen hafta yayınladığı bir raporda, ülkelerin zamanında önlem almamaları durumunda milyonlarca kişinin işini kaybedeceğini açıkladı.
İşsizlik, ülkemizde de en önemli sorunların başını çekmektedir. Tüm dünyayı etkisi altına alan salgın sebebiyle, ülkemizdeki işsizler arasına 1 milyonun üzerinde yeni işsiz eklenmesi muhtemel görünmektedir.
Tehlikenin farkında olan Hükümetimiz bu çerçevede çeşitli destek paketleri açıklamaktadır. Bu desteklerden en çok talep gören ise, Türkiye İş Kurumu üzerinden sağlanacak olan “Kısa Çalışma Ödeneği”dir.
Bu zorlu süreçte işverenler tarafından kullanılabilecek desteklerden kısa çalışma ödeneğini Teknokentler ile Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri açısından değerlendireceğiz.
I. TEKNOKENTLER
Teknokentlerde personel bazlı sağlanan istisnalar/destekler aşağıdadır:
1. Gelir Vergisi Stopaj Desteği
2. Damga Vergisi İstisnası
3. SGK Primi İşveren Desteği
Yukarıda yazılı desteklerin personel bazında yararlanılmasının temel kuralı, personelin Teknokentlerde belirli şartlar dışında fiilen bulunma (çalışma) mecburiyetidir. Doğrudan projeyle ilgili olmak kaydıyla ve belirli şartlarla personelin Teknokent dışında geçirmiş olduğu sürelerin de Teknokentte çalışılmış gibi kabul edileceği açıktır.
Aşağıda belirtilen amaçlarla dışarıda geçirilen süreler;
1. Laboratuvar analiz, test ve deney çalışmaları
2. Diğer Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde yapılan çalışmalar,
3. Saha araştırması
4. Projelerde görev alan personel ile sınırlı olmak kaydıyla bilimsel içerikteki etkinlikler
5. En az bir yıl çalışmış personelin yüksek lisans ve doktorada geçirilen süreleri Teknokentte çalışılmış olarak kabul edilmektedir.
Teknokentlerde sağlanan desteklerin temel kuralı “bölgede” çalışma olmakla birlikte mevcut durum itibariyle Teknokent personelinin büyük bölümü fiilen Teknokentlerde bulunmadan çalışmasına devam etmekte veya çalışmasına ara vermektedir. Bu nedenle Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin üst kurumu olan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızca 15 Mart 2020 tarihinde yapılan basın açıklamasıyla, Covid-19 salgın riski nedeniyle alınan tedbirler kapsamında ilgili mevzuat ve teşviklerden sorumlu Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ortak bir karar alınmıştır.
Bu çerçevede;
Teknopark şirketleri ile Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri, evinden çalışmalarını uygun gördükleri personel sayılarını aylık olarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bildirerek, muafiyet ve teşviklerden 2020 Yılı Nisan Ayı sonuna kadar faydalanmaya devam edebileceklerdir.
16.03.2020 ila 30.04.2020 tarihleri arasındaki yaklaşık 45 günlük bu “geçici” uygulama ile; TGB’lerde faaliyet gösteren şirketler ile Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde çalışan personelin evden çalışmalarının önü açılmıştır.
Bahse konu şirketler, mevcut personel yapısını dikkate alarak uzaktan çalışma konusunda gerekli tedbirleri almaya yetkilidir.
Teknokent şirketlerinin pek çoğu Nisan Ayı sonuna kadar olan süreci kısmen veya tamamen evden çalışarak yürütme kararı almıştır. Ancak, Teknokent işletmelerinin büyük bir kısmı açıklanan “Kısa Çalışma Ödeneğine” de başvuru yapmak istemektedir.
- Kısa Çalışma Ödeneği Nedir? Teknokentlerde Nasıl Uygulanır?
Kısa çalışma ödeneği; Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır.
Teknokent işletmeleri de İŞKUR’un belirlediği şartları taşıması kaydıyla bu gelir desteğinden yararlanabilirler.
Burada dikkat edilmesi gereken husus kısa çalışma ödeneğinin, personelin çalışmadığı kısım için İŞKUR tarafından personelin işsizlik ödeneğinden mahsup edilmek suretiyle ödeniyor olmasıdır.
Örnek: Bilkent Cyberparkta faaliyette bulunan Fenerbahçe Yazılım Teknolojileri A.Ş., kısa çalışma ödeneğine Nisan/2020 döneminden başlamak üzere başvurmak istemektedir.
· Firmanın çalışan sayısı 5 kişidir.
· Firma haftalık çalıştırılmayacak süreyi 30 saat olarak belirlemiştir. Kalan 15 saatlik sürede çalışma yapılacaktır.
· Başvuru koşulları uygun görülmüştür.
Çalışana, çalışmadığı haftalık 30 saate karşılık gelen ücreti, son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ı ve aylık asgari ücretin brüt tutarının azami % 150’si kriterleri göz önünde bulundurularak İŞKUR tarafından hesaplanarak çalışanın PTT hesabına yatırılacaktır.
İşveren, çalışma yapılan günlere ilişkin bildirimlerini Nisan sonuna kadar fiilen bölgeye gelmeden Teknokent muafiyet ve istisnalarından yararlanarak bildirimde bulunabilecektir.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız evden çalışma opsiyonunu Nisan 2020 dönemi sonrasında uzatma kararı almazsa, bildirim ve beyanlarda istisnadan yararlanmanın temel şartlarından olan personelin fiilen bölgede bulunma şartının atlanmaması önem arz etmektedir. Bu noktada SGK, 2008-85 sayılı genelgede belirtilen hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.
Toplam Ar-Ge personelinin % 10’u ile sınırlı olmak üzere “Destek Personelinin” de evden çalışma süresine dahil edileceği unutulmamalıdır.
İŞKUR tarafından yapılan “Kısa Çalışma Ödeneğine” ait sürelerin SGK bildiriminde, eksik gün sebebi olarak “18-Kısa çalışma ödeneği” seçilmelidir.
II. AR-GE VE TASARIM MERKEZLERİ
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızca 15 Mart 2020 tarihinde yapılan basın açıklaması, Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerimiz için de geçerlidir. Bu Merkezler için de evden çalışma opsiyonun kullanılmasının önünde herhangi bir engel yoktur.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız evden çalışma opsiyonunu Nisan 2020 sonrasında uzatmazsa, bildirim ve beyanlarda istisnadan yararlanmanın temel şartlarından olan personelin fiilen bölgede bulunma şartının Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde de atlanmaması gereklidir.
Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerimizde Kısa Çalışma Ödeneğinin uygulamasında dikkat edilecek husus ise, yine fiilen çalışma mecburiyeti ve tam zaman eşdeğer hesaplaması olacaktır.
Ar-Ge ve Tasarım Merkezinde çalışan personel için Kısa Çalışma Ödeneğine başvurulduğu takdirde, İŞKUR tarafından yapılan “Kısa Çalışma Ödeneğine” ait sürelerin SGK bildiriminde, eksik gün sebebi olarak “18-Kısa çalışma ödeneği” seçileceğinden, Ar-Ge Merkezleri için 15, Tasarım Merkezleri içinse 10 olarak belirlenen asgari tam zaman eşdeğer personel sayısı koşulunun sağlanamama riskiyle karşılaşılması muhtemeldir.
Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinin Kısa Çalışma Ödeneğine başvuru sırasında bu hususu dikkate almaları faydalarına olacaktır.
Teknolojik yönden üstün durumda olmanın öneminin daha iyi anlaşılmaya başlandığı bu günlerde, Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri ile Teknokentlerde faaliyet gösteren şirketlerimizin, ülkemiz geleceğine yapabilecekleri katkılar göz önünde bulundurularak, imkanlar dahilinde desteklenmesi ve bu zorlu süreci hasarsız atlatmalarının sağlanması büyük önem arz etmektedir.
Bu çerçevede Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığının; Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri ile Teknokentlerde faaliyet gösteren şirketlerin dört duvar arasından çıkartılmasına yönelik adımları kalıcı olarak sağlayacak düzenlemeleri yapmaları ülke menfaatine olacaktır.
Unutulmamalıdır ki Ar-Ge statik olarak yapılan bir çalışma değildir.
Son olarak bu süreçte bizler için kendi hayatlarını riske atarak çalışan tüm sağlık çalışanlarımıza Allah’tan sabır, güç ve sağlıklar dilerim.
Güven AYYILDIZ
SMMM / ARGE VE TEKNOKENT UZMANI