Yönetici Şirketlerin 4691 sayılı Kanun uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançları ile Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu Bölgedeki yazılım, tasarım ve AR-GE faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31/12/2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır.
Yönetici Şirketler, 4691 sayılı Kanuna uygun şekilde anonim şirket olarak kurulmuş olan, Teknoloji Geliştirme Bölgesinin yönetimi ve işletmesinden sorumlu işletmelerdir. Bu yönüyle yönetici şirket, teknokent firmalarının doğrudan hizmet aldığı ve sorunlarına çözüm aradığı, ortaklarının ağırlığını merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin oluşturduğu şirketlerdir.
Yönetici Şirketler bölgede yer alan girişimcilerle ilgili olarak aşağıda belirtilen süreçleri yönetir;
1) Girişimcinin, Kanunda belirtilen amaca uygun olarak faaliyet göstermesinin sağlanması, yürüttüğü faaliyetlere yönelik talep edilen her türlü istatistiksel veriyi içeren belgenin, eksiksiz ve zamanında temin edilmesi için gerekli denetimlerin yapılması,
2) Girişimcilerin faaliyetleriyle ilgili Bakanlık tarafından talep edilen bilgi ve belgelerin belirlenen süre ve formata uygun olarak iletilmesi,
3) Girişimcinin çalıştırdığı, ücreti gelir vergisi istisnasından yararlanan kişilerin Bölgede fiilen çalışıp çalışmadığının denetlenmesi,
4) Girişimcinin çalıştırdığı ve istisna kapsamında olan destek personeli sayısı ile Ar-Ge ve tasarım personeli sayısının birbirlerine olan oranının Kanun ve Yönetmelikte belirtilen kriterlere uygun olup olmadığının denetlenmesi,
5) Girişimci tarafından talep edilmesi halinde, girişimcilerin yürüttüğü Ar-Ge veya tasarım projesi kapsamında çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin; Bölgede yürüttüğü görevle ilgili olarak Bölge dışında geçirilmesi gereken sürelerin incelenmesi, uygun bulunanların onaylanması, Ar-Ge veya tasarım projesi kapsamında dışarıda geçirilen fiili sürelere dair ilgili kurum ve kuruluştan temin edilen belgelerin incelenerek arşivlenmesi,
6) Girişimcilerin, münhasıran Ar-Ge projelerinde kullanmak üzere, KDV istisnasından faydalanarak satın alacakları makine ve teçhizatların, proje gereksinimleri dahilinde uygunluğuna ilişkin belge düzenlenmesi,
7) Girişimcinin talep etmesi durumunda proje bitirme belgesi düzenlenmesi,
Ayrıca Yönetici şirket ve Bölgede faaliyet gösteren girişimciler, yararlandıkları istisna, indirim ve muafiyetler yönünden Maliye Bakanlığınca denetlenir.
- YÖNETİCİ ŞİRKETE TANINAN İSTİSNA VE DESTEKLER
Yönetici şirketlere sağlanan çeşitli teşvikler mevcuttur. Bu kapsamda yönetici şirketler aşağıda belirtilen başlıklarla ilgili mevzuatta belirtilen şartları taşımaları kaydıyla bu desteklerden yararlanırlar.
1. Kurumlar Vergisi İstisnası
2. Damga Vergisi İstisnası
3. Harç İstisnası
4. Emlak Vergisi İstisnası
5. Temel Bilimler Desteği
6. Atık su arıtma tesisi işleten Bölgelerden atık su bedeli alınmaması
Teknokent Yönetici Şirketlerinin istisnalar arasında en çok tereddüt yaşadıkları konuların başında Kurumlar Vergisi İstisna uygulaması gelmektedir. Bu nedenle yazımızda, Kurumlar Vergisi İstisna uygulaması Yönetici şirketler yönünden detaylı olarak ele alınacaktır.
I. Yönetici şirketlerin yararlanabilecekleri Kurumlar Vergisi istisnasının kapsamıYönetici şirketlerin, Kanunun uygulanması ile ilgili her türlü faaliyetleri sonucunda elde ettikleri kazançları 31/12/2023 tarihine kadar kurumlar vergisinden müstesnadır.
4691 sayılı Kanunun geçici 2. maddesi hükmüne göre, yönetici şirketlerin bu Kanun uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmiş olup yönetici şirketlerin istisnası, 4691 sayılı Kanun kapsamında bölgenin kurulmasına, yönetilmesine ve işletilmesine ilişkin faaliyetlerden kaynaklanan kazançları kapsamaktadır.
4691 sayılı Kanunun geçici 2. maddesinde yer alan istisna, bir kazanç istisnası olup istisna kapsamındaki faaliyetlerden elde edilen hasılattan bu faaliyetler nedeniyle yüklenilen gider ve maliyet unsurlarının düşülmesi sonucu bulunacak kazancın tamamı kurumlar vergisinden istisna olacaktır.
İstisna kazancın ve bu bağlamda kurumlar vergisi matrahının tespiti açısından, Kanun uygulaması kapsamında bulunan ve bulunmayan hasılat, maliyet ve gider unsurlarının ayrı ayrı izlenmesi ve istisna kapsamında olan faaliyetlere ait hasılat, maliyet ve gider unsurlarının, diğer faaliyetlerle ilişkilendirilmemesi ve kayıtların da bu ayrımı sağlayacak şekilde tutulması gerekmektedir.
Kanun uygulaması kapsamında istisna olan faaliyetlerin zararla sonuçlanması halinde, bu zararların istisna kapsamında olmayan diğer faaliyetlere ilişkin kazançlardan indirilmesi mümkün değildir.
Yönetici şirketlerin döneme ilişkin faaliyeti zararla sonuçlanmış olursa, bu dönem zararı beyannamede KKEG (kanunen kabul edilmeyen gider) olarak dikkate alınacaktır. Ayrıca bu zarar, beyannamenin ekler kısmındaki “KKEG” kulakçığında yer alan “istisna faaliyetlerden doğan zararlar” satırına da ayrıca yazılacaktır.
Yönetici şirketlerin, 4691 sayılı Kanun kapsamı dışındaki ticari işlemlerinden elde edecekleri gelirleri ile olağan ve olağandışı gelirlerinin istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.
Buna göre genel olarak;
1) Yönetici Şirketlerin İstisna Kapsamında Olan Gelirleri:
a.) Kira Gelirleri
b.) İşletme Gelirleri
c.) Enerji ve Su Gelirleri
d.) Hakem Değerlendirme ve Proje Başvuru Gelirleri
e.) Bakanlıktan alınan hibeler
2) Yönetici Şirketlerin İstisna Kapsamında Olmayan Gelirleri:
a.) Nakitlerin değerlendirilmesi sonucu oluşan faiz gelirleri,
b.) Yabancı para cinsinden aktifler dolayısıyla oluşan kur farkları,
c.) İktisadi kıymetlerin elden çıkarılmasından doğan gelirler (Demirbaş satışları v.b)
d.) Menkul Kıymet satış gelirleri
e.) İştiraklerden Temettü gelirleri
f.) Bağlı Ortaklıklardan Temettü gelirlerişeklinde saymak mümkündür.
Diğer taraftan, yönetici şirketlerin takvim yılı içerisinde bir takım arızi gelirleri de bulunmaktadır. Bu çerçevede, gelirler arasındaki ayrımın da sağlıklı olarak yapılması ve yine muhasebede ayrı ayrı takip edilmesi gereken hasılat, maliyet ve gider unsurlarının dikkatle izlenmesi şarttır.
Örnek 1.Fenerbahçe Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yönetici Şirketinin 01.01.2019 ila 31.12.2019 tarihleri arasındaki gelir ve giderleri aşağıdaki şekildedir.
İstisna Gelir Kalemleri
Kira Geliri (İstisna) 1.000.000,00 TL
İşletme Gelirleri (İstisna) 400.000,00 TL
Elektrik Gelirleri (İstisna) 100.000,00 TL
Su Gelirleri (İstisna) 75.000,00 TL
Hakem Değerlendirme ve Proje Başvuru (İstisna) 50.000,00 TL
Bölge Firmalarına Verilen Salon Kira Geliri (İstisna) 25.000,00 TL
Bölge Firma Çalışanlarına Çıkarılan Giriş Kartları (İstisna) 3.500,00 TL
TOPLAM : 1.653.500,00 TL
İstisna faaliyete ilişkin Giderler
Hizmet Üretim Maliyetleri 750.000,00 TL
İşletme Giderleri 230.000,00 TL
Elektrik Giderleri 93.000,00 TL
Su Giderleri 57.000,00 TL
Hakem Değerlendirme ve Proje Başvuru Giderleri 35.000,00 TL
TOPLAM : 1.165.000,00 TL
Diğer Gelir Kalemleri (İstisna kapsamı dışında olan)
Bölge Dışı Firmalara Alınan Kira Gelirleri (Diğer) 15.000,00 TL
Banka Mevduat Faiz Geliri (Diğer) 17.000,00 TL
Kur Farkı Geliri (Diğer) 6.500,00 TL
Demirbaş Satış Geliri (Diğer) 23.500,00 TL
Menkul Kıymet Satış Gelirleri (Diğer) 13.000,00 TL
İştiraklerden Temettü Gelirleri (Diğer) 56.000,00 TL
TOPLAM : 131.000,00 TL
İstisna faaliyetle ilgili olmayan Giderler
Kambiyo Zararları (-) 15.500,00 TL
Diğer Olağan Gider ve Zararlar (-) 7.000,00 TL
Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 9.750,00 TL
Önceki Dönem Gider ve Zararları (-) 950,00 TL
Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar (-) 21.000,00 TL
TOPLAM : 54.200,00 TL
- Müşterek genel giderler ve amortismanların dağıtımı
İstisna kapsamına giren faaliyetler ile bu kapsama girmeyen işlerin birlikte yapılması halinde müşterek genel giderlerin, bu faaliyetler ile ilgili olarak cari yılda oluşan maliyetlerin birbirine oranı esas alınarak dağıtılması gerekmektedir.
İstisna kapsamına giren ve girmeyen faaliyetlerde müştereken kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtalarının amortismanlarının ise bunların her bir işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağıtımının yapılması gerekmektedir. Hangi işlerde ne kadar süreyle kullanıldığı tespit edilemeyen sabit kıymetlere ilişkin amortismanlar, müşterek genel giderlerle birlikte dağıtıma tabi tutulacaktır.
Aşağıda belirtildiği şekilde oluşan Genel Yönetim Giderleri ile Amortismanların ise, cari yılda oluşan maliyetlerin birbirine oranı esas alınarak dağıtılması gerekmektedir.
Müşterek Genel GiderlerGenel Yönetim Gideri : 325.000,00 TL
Amortisman Giderleri : 45.000,00
TLTOPLAM : 370.000,00 TL
İktisadi kıymetler, gün bazlı dağıtıma tabi tutulamamıştır.
Müşterek yapılan giderlerin yukarıda belirtildiği şekilde tespit edilen oranda, istisna kapsamında olan ve olmayan faaliyetlere yönelik dağıtıma tabi tutulması gerekmektedir.
Dikkate Alınacak Dağıtım Anahtarı
İstisna faaliyete ilişkin Giderler Toplamı : 1.165.000,00 TL
Diğer faaliyetlere ilişkin Giderler Toplamı : 54.200,00 TL
TOPLAM : 1.219.200,00 TL
İstisna Giderler (%’desi) % 95,55
Diğer Giderler (%’desi) % 4.45
TOPLAM : % 100
İstisna Giderlerin Müşterek Giderlerden alacağı pay % 95,55 oranındadır.
= 370.000,00 TL x % 95,55
= 353.535,00 TL
Diğer Giderlerin Müşterek Giderlerden alacağı pay % 4,45 oranındadır.
= 370.000,00 TL x % 4,45
= 16.465,00 TL
Müşterek Genel gider dağılımı yukarıdaki şeklinde gerçekleşecektir.
Yönetici şirketin bölgenin kurulması, yönetilmesi ve işletilmesine ilişkin faaliyetlerden kaynaklanan kazancı olan 134.965,00 TL “Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler” kısmına alınarak safi vergi matrahından düşülmektedir. Bu işlem sonrasında geriye sadece istisna dışı faaliyetlerden oluşan (60.335,00 TL + KKEG) 82.285,00 TL vergiye tabi kazanç olarak kalmaktadır.
Döneme ilişkin kazançların K. Geçici Vergi Beyannamesinde gösterilmesi ise aşağıdaki şekilde olacaktır.
Sıklıkla yapılan hataların başında, istisna faaliyetlere ilişkin zarar oluşması halinde mevcut zararın KKEG’ye alınmamasını gösterebiliriz.
Örnekteki Yönetici şirketin kar değil de 134.965,00 TL zarar ettiğini varsayarsak, Dönem Net Kar Zararı 74.630,00 TL olarak sonuçlanacaktı. Bu durumda, istisna faaliyetten kaynaklı 134.965,00 TL zarar beyannamede aşağıdaki şekilde gösterilecekti.
Dönem Zararı : (74.630,00 TL)
Döneme ait KKEG : 21.950,00 TL
İstisna Faaliyetten oluşan zarar : (134.965,00 TL)
Toplam KKEG : 156.915,00 TL
Güven AYYILDIZ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
guvenayyildiz@argeveteknokent.com