Şirketlerin faiz ve kur farkı gibi
finansman giderlerinin bir kısmı, belli şartlar dahilinde ve 2021 yılı ilk
geçici vergilendirme döneminden başlamak üzere matrahlardan indirilemeyecektir.
Şirketler ortalama olarak %60 yabancı
kaynak - %40 öz kaynak dengesiyle faaliyetlerini sürdürmektedirler. Böylece,
birçok şirketin kapsama girmesi ve finansman gider kısıtlamasına tabi tutarı
hesaplaması gerekecektir. 2021 yılında kurumlar vergisi oranının %25 olarak
uygulanacağı düşünüldüğünde, özellikle vergi ziyaı cezası yönünden bu durumun
önemi daha da artmaktadır.
Gelir İdaresi Başkanlığı yayımladığı
(taslak) 18 no.lu Kurumlar Vergisi Tebliğinde konunun detaylarını açıklamıştır.
Son derece teknik içeriği olan finansman
gider kısıtlaması konusunda birçok detay ve uygulama özelliği olduğu
görülmektedir. Bu yazıda, şirket çalışanlarının ve mali müşavirlerin
yapacakları hesaplamalara ve izlemeleri gereken yola ilişkin açıklamalara yer
verilmiştir. Kısıtlamanın teknik detayları ve ayrıntıları değil, hesaplama
yöntemi ve başlıca adımları açıklanacaktır.
1. ADIM
İlk olarak bilançonun pasifindeki “3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR” ve “4. UZUN VADELİ
YABANCI KAYNAKLAR” hesaplarının toplamı alınacaktır.
Buradaki toplama tüm hesap kodları
dahil edilecektir.
“360. Ödenecek vergi ve fonlar”
“372. Kıdem tazminatı karşılığı”
“440. Alınan sipariş avansları”
gibi tüm hesaplar, belli bir vadeleri
olsun ya da olmasın toplama dahil edilecektir.
2. ADIM
Bilançonun pasifindeki “5. ÖZ KAYNAKLAR” hesabının toplamı alınacaktır.
Eğer;
a) (5. Öz
kaynaklar) >
(3. Kısa vadeli yabancı kaynaklar + 4. Uzun vadeli yabancı kaynaklar)
Bu durumda şirket finansman gider
kısıtlamasına tabi olmayacaktır.
Örneğin; Enner Valencia A.Ş.’nin öz
kaynağı 300.000 TL, yabancı kaynağı 250.000 TL ise gider kısıtlaması
uygulanmayacaktır.
b) (3. Kısa
vadeli yabancı kaynaklar + 4. Uzun vadeli yabancı kaynaklar) > (5.
Öz kaynaklar)
Bu durumda şirket finansman gider
kısıtlaması kapsamında olacak ve hesaplama yapması gerekecektir.
Örneğin; Caner Erkin A.Ş.’nin öz kaynağı
500.000 TL, yabancı kaynağı 700.000 TL ise gider kısıtlaması için hesaplamaya
geçilecektir.
3. ADIM
Şirketin;
- Yabancı kaynağın kullanım
süresine bağlı olarak doğan
- faiz,
komisyon, vade farkı ve kur farkı giderleri toplanacaktır.
Böylece, şirketin belli bir vade
sonunda ödeyeceği borç tutarına bağlı olarak tahakkuk eden faiz, komisyon, vade
farkı ve kur farkı giderleri kısıtlama kapsamında olacaktır.
Başka bir deyişle, şirketlerin sadece
vadeye bağlı borçları dolayısıyla oluşan faiz ve kur farkı gibi
giderleri hesaplamaya dahil edilecektir.
Örneğin; Gökhan Gönül A.Ş.’nin vadeye bağlı
borçları olan “300. BANKA
KREDİLERİ” ile “331. ORTAKLARA BORÇLAR” hesabı dolayısıyla tahakkuk eden 50.000
TL faiz gideri ile 30.000 TL kur farkı gideri kısıtlamaya tabi olacaktır.
Esas itibariyle şirketlerin kısıtlamaya
tabi faiz ve kur farkı gideri oluşan hesapları aşağıdadır:
- 660. Kısa vadeli borçlanma giderleri
- 661. Uzun vadeli borçlanma giderleri
Kısıtlama uygulanmayacak (kapsam dışındaki) finansman
giderleri
1. adımda açıklandığı üzere,
istisnasız tüm yabancı kaynaklar şirketlerin finansman gider kısıtlamasına tabi
olup olmadığının tespitinde dikkate alınmaktadır. Ancak bu yabancı kaynaklar
için ödenen faiz ve kur farklarının sadece bir kısmı KKEG hesabına
dahil edilecektir.
Tebliğden hareketle KKEG niteliğinde finansman
gideri oluşturmayacak hesaplar aşağıdadır:
- Amortismana tabi iktisadi
kıymetlerin (taşıtlar, binalar, makineler vs.) maliyetine eklenen finansman
giderleri
- “258. Yapılmakta olan yatırımlar”a
eklenen finansman giderleri
- Teminat mektubu komisyonları
-
Erken ve peşin ödeme iskontoları
- Vadeli mal alımları dolayısıyla
oluşan vade farkları ve kur farkları (Örneğin, “320.
Satıcılar)
- “340. Alınan sipariş avansları”
- “326. Alınan depozito ve teminatlar”
Vadeye bağlı olarak doğan finansman
giderleri için ise KKEG hesaplaması yapılacaktır.
4.
HESAPLAMA
Yukarıdaki veriler esas alınarak hesaplamaya
geçilecektir. Hesaplama için aşağıdaki formül kullanılacaktır:
Kısıtlamaya tabi
finansman gideri x Yabancı kaynağın öz sermayeyi aşan kısmı x %10
Toplam yabancı kaynak
5.ÖRNEK
Pelkas A.Ş.’nin 2021 yıl sonu
verileri aşağıdaki gibidir:
3.
Kısa vadeli yabancı kaynaklar
1.000.000
4.
Uzun vadeli yabancı kaynaklar
500.000
5.
Öz kaynaklar
700.000
Kısa
ve uzun vadeli yabancı kaynaklar dolayısıyla oluşan ve çeşitli hesaplara
atılan faiz ve kur farkı toplamı
200.000
Şirketin kur farkı ve faiz doğuran finansal
işlemleri aşağıdadır:
“300.
Banka kredileri” için ödenen faiz
40.000
“258.
Yapılmakta olan yatırımlar hesabına” eklenen faiz
30.000
Dövize
bağlı “320. Satıcılar” için hesaplanan olumsuz kur farkı
50.000
Bankaya
ödenen teminat mektubu komisyonu
5.000
“331. Ortaklara
borçlar” için hesaplanan faiz ve olumsuz kur farkı
30.000
“255.
Demirbaşlar” ile “254. Taşıtlar” hesabına eklenen faiz gideri
45.000
TOPLAM
200.000
Bu veriler ışığında şirketin
finansman gider kısıtlaması aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:
1. adım
Şirketin yabancı kaynaklar toplamı, kısa
ve uzun vadeli yabancı kaynakların toplamı olan (1.000.000 + 500.000)
1.500.000 TL’dir. “3” ve “4”lü tüm hesaplar istisnasız hesaplamaya dahil
edilecektir.
2. adım
Aşağıdaki formüle göre şirketin
yabancı kaynağı öz kaynağından büyük müdür?
(3. Kısa vadeli yabancı
kaynaklar + 4. Uzun vadeli yabancı kaynaklar) > (5. Öz kaynaklar)
1.500.000
> 700.000
Buna göre şirketin yabancı kaynağı öz
kaynağından büyük olduğundan, şirket her halükarda finansman gider kısıtlaması
hesabını yapacaktır.
3. adım
Şirketin kısıtlamaya tabi finansman
giderleri bulunacaktır.
Kısıtlamaya
tabi finansman giderleri
300. Banka kredileri
için ödenen faiz
40.000
331. Ortaklara borçlar için hesaplanan faiz ve olumsuz kur farkı 30.000
TOPLAM 70.000
Kapsam dışı finansman giderleri
258. Yapılmakta olan
yatırımlara eklenen faiz
30.000
320. Satıcılar için
hesaplanan olumsuz kur farkı
50.000
Teminat mektubu
komisyonu
5.000
255. Demirbaşlar + 254.
Taşıtlara eklenen faiz gideri
45.000
TOPLAM
130.000
4. Hesaplama
Borcun öz sermayeyi aşan kısmı
(1.500.000 – 700.000) = 800.000
[70.000 x 800.000
] x %10 = 3.733
1.500.000
Bu şirketin kurumlar vergisi
beyannamesine 3.733 TL KKEG yazması gerekecektir.
Şirketlerin aşağıdaki şekilde bir
excel tablosu oluşturmaları hesaplama için pratiklik sağlayacaktır:
(a) Kısa vadeli yabancı
kaynaklar
1.000.000
(b) Uzun vadeli yabancı
kaynaklar
500.000
(c) Toplam yabancı
kaynaklar (a + b) (1.000.000 + 500.000)
1.500.000
(d) Öz sermaye
700.000
(e) Yabancı kaynağın öz
sermayeyi aşan kısmı (c – d) (1.500.000 – 700.000)
800.000
(f) Yabancı kaynağın öz
sermayeyi aşan kısmının toplam yabancı kaynağa oranı (e / c) (800.000 /
1.500.000)
%53,33
(g) Kısıtlamaya tabi finansman
giderleri
(660. Kısa vadeli
borçlanma giderleri + 661. Uzun vadeli borçlanma giderleri)
70.000
(h) KKEG’ye tabi
finansman gideri toplamı (f x g) (70.000 x %53,3)
37.333
(ı) KKEG yazılacak
tutar (h x %10)
3.733
Ancak, bu tabloya ilişkin birçok alt
detay olduğu ve her bir işlem bazında ayrıca değerlendirme yapılması gerektiği unutulmamalıdır.
Güven AYYILDIZ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir